Schrik niet: een gigantische bever is het nieuwe straatbeeld van de Palestrinalaan in Holtenbroek. Het doel van de nieuwe muurschildering is niet per se dat het ‘leuk’ of ‘mooi’ is. De zijkant van de James Last flat moet ervoor zorgen dat mensen met elkaar in gesprek gaan.
,,Ik heb…” Het blijft even stil. ,,Mijn vrienden en ik hebben ontmoet”, vervolgt de meneer van Turkse afkomst. Hij zit aan een tafel in het wijkcentrum in Holtenbroek naast een Nederlandse man. Ze praten zachtjes, volledig op elkaar gefocust en op hun koffie, waar af en toe rustig een slok van wordt genomen. De Nederlandse man reageert geduldig: ,,We hebben elkaar dit weekend ontmoet.” De mondhoeken van de man tegenover hem krullen omhoog. ,,Ja, dat bedoel ik.” Hij herhaalt: ,,Mijn vrienden en ik, wij hebben elkaar dit weekend ontmoet.”
Universele taal
Een tastbaar voorbeeld van de situatie in Holtenbroek. Verschillende nationaliteiten wonen samen in een multiculturele wijk waar steeds meer kunstprojecten komen. Saamhorigheid is belangrijk, vindt Aurelia de Vries, geboren en getogen in Holtenbroek. Samen met Trotse muren, Travers, DeltaWonen en Waterschap DOD heeft zij de muurschildering gerealiseerd. ,,Bij kunst kan je mensen betrekken die de taal niet zo goed spreken. Je hebt weinig woorden nodig om even met elkaar in verbinding te zijn.” De initiatiefneemster van Poëziepad Holtenbroek vertelt dat het erom gaat dat er even samen bij stil wordt gestaan.
Niet zomaar een tekening
Het is wisselvallig weer. In de buurtkamer van de James Last flat, die is omgetoverd tot een soort atelier, is het benauwd. Kunstenares Nina Valkhoff oogt wat ongeduldig, met haar tuig al aan is ze er klaar voor om naar boven te gaan op de hoogwerker. Ondertussen staat ze nog snel haar brood te smeren. Zeewiersalade lijkt de sleutel tot artistiek succes. De kunstenares heeft bewust gekozen voor een ontwerp met een bever, ijsvogel en kievietsbloem. ,,Natuur, planten en dieren spreekt alle culturen aan. Als ik een witte vrouw schilder, identificeren alleen zij zich met deze muurschildering.”
Nog vóór de eerste kwaststreken de muur raakten, werden al meerdere bijeenkomsten in de buurtkamer van de James Last flat georganiseerd. Wijkbewoners konden schilderen, tekenen en met elkaar in gesprek over hun wijk. Sarah Lucassen heeft het gedicht geschreven die op de muurschildering staat. ,,Veel bewoners zeiden dat je oog voor elkaar moet hebben en ieders eigenheid.” Ze denkt dat dit iets is wat best wel leeft in Holtenbroek. ,,Er gaat zoveel schuil in een mensenleven op zich en die verschillen vind ik heel mooi.’’
In elke cultuur is kunst waardevol
Fadia Abdullah werkt in het wijkcentrum en vertelt dat ze een arabische achtergrond heeft. Op haar twaalfde kwam ze naar Nederland. ,,Hoe meer je praat, hoe sneller je je thuis voelt. In Holtenbroek doen mensen dingen samen, ook als het gaat om kunst.’’ De jonge vrouw denkt dat er op die manier meer betrokkenheid ontstaat voor elkaar en de wijk.
De muurschildering is een verandering die direct opvalt, maar brengt kunst ook daadwerkelijk mensen samen? ,,Aan de kunst zelf heb je misschien niet direct wat’’, legt Evert-Jan Velzing, lector Urban Innovation aan de Hogeschool Windesheim, uit. ,,Het gaat er denk ik meer om dat je het maakt met elkaar. Daardoor maak je de straat ook eigenaar van de muurschildering.” Velzing benoemt dat niet iedere verandering per se waardevol is. ,,Maar door met elkaar in gesprek te gaan ontstaat er sowieso ‘iets’.”
Verschillende achtergronden
Verhongeren doet hij niet: van de ene buurvrouw krijgt hij couscous, van de andere roti. Gerrit Prins, een echte Hollander, eet ook wel eens stampot met de dames. Hij woont al járen met veel verschillende culturen in één flat en noemt het interessant en vooral gezellig. ,,Je ziet dat er groepjes mensen staan te kijken naar de muurschildering. Normaal gesproken treffen ze elkaar niet, maar dankzij de kunst toch wel.”
Kunst als contact
Een Bulgaarse mevrouw van 86 heeft tijdens de participatiebijeenkomst minstens acht tekeningen gemaakt. Haar hele huis hangt vol met kunst en priegelwerk en bij binnenkomst staat er op vol volume een buitenlandse radiozender aan. Haar ogen staan triest, maar haar lach is onmiskenbaar. ,,Mijn ijsvogeltje komt op de muur!’’ De dame woont al 23 jaar in de James Last flat en heeft veel verdriet gekend in haar leven. Haar Nederlands is niet heel goed, maar zoals kunst mensen verbindt, kunnen emoties dat ook. Haar ogen worden waterig als ze vertelt over haar overleden man en zoon. Ze reisde 33 jaar geleden af naar Nederland voor de liefde, maar vindt nu haar geluk in het maken van schilderijen. Als de donkere winterperiode aanbreekt komt ze door het maken van kunst samen met mensen. ,,Ik denk dat de muur hetzelfde gaat doen.”
English